Ertuğrul Osman Osmanoğlu

Ertuğrul Osman Osmanoğlu  D 18.08.1912 Ö 23.09.2009

Osmanlı Hanedanın yaşayan en yaşlı üyelerinden ve ailenin manevi
lideri, Şehzade Ertuğrul Osman Osmanoğlu, yaşlılık ve böbrek yetmezliği
nedeniyle tedavi gördüğü Amerikan Hastanesi`nde, 97 yaşında vefat etti.

Son Reportaj

Türkiye’de beni en çok etkileyen, sokağa çıktığımda Türkçe kelimeler duymaktı

1912 doğumlu olan Ertuğrul Osman Osmanoğlu, İstanbul’dan ayrıldığında

daha 10 yaşındaydı. O yıllarda eğitim için Viyana’da bulunuyordu.

1924’te hilafet kaldırılınca Osmanlı hanedanı ülkeden uzaklaştırıldı, o

da, 70 yıl hasretini çekeceği ülkesine dönemedi. 1933 yılından bu yana

New York’ta yaşıyor.

Bunca zaman yurtdışında yaşayan Ertuğrul Osman Osmanoğlu’un güzel bir

İstanbul Türkçesiyle konuşması herkesi şaşırtıyor. Güzel bir Türkçeyle

konuşmasının yanında, İngilizce, Almanca ve Fransızcayı anadil

düzeyinde okuyor, yazıyor ve konuşuyor Osmanoğlu. İtalyanca ve

İspanyolcayı da anlıyor. Türkçesinin bu kadar iyi olmasını, babası ve

kardeşi vefat edene kadar onlarla Türkçe konuşmasına bağlıyor.

İstanbul’u çok sevdiğini anlatan Osmanoğlu, Türkiye’ye gelene kadar

herkesin sokakta Türkçe konuştuğu herhangi bir yerde bulunmamış.

Türkiye’de birdenbire bu durumla karşılaşınca de epeyce şaşırmış.

Osmanoğlu’nun eşi Afgan kraliyet ailesinden Prens Abdulfettah Tarzi’nin

kızı Zeynep Tarzi, Türkiye ziyaretlerindeki duygularını şöyle

anlatıyor: “1991 yılında evlendik, 92 yılında apar topar Türkiye’ye

gittik. Uçaktan indiğimiz andan itibaren Osman Efendi sanki ülkesinden

hiç ayrılmamış gibiydi.”

Pasaportunu kendi yaptı

Ertuğrul Osman Osmanoğlu, Viyana ve Paris’te felsefe ve politika

eğitimi almış ve 1933 yılında babası ile Amerika’ya gelmiş. 1949

yılında Şehzade Mehmed Burhaneddin Efendi’nin vefatından sonra, 1952

yılında merkezi Kanada’da olan maden şirketini kuran Osmanoğlu,

özellikle Güney Amerika ülkeleri ile çalışan şirketin New York’taki

bürosunu yönettiğini ve pasaportu olmamasına rağmen çok seyahat

ettiğini anlatıyor.

Peru’da bulunan bir maden ocağını ziyareti sırasında pasaporta ihtiyaç

duymuş. Pasaportu olmadığı için ne yapacağını düşünürken bir

arkadaşının tavsiyesiyle kendine ait bilgileri bir kâğıda yazarak vize

için başvurmuş. Bu ilginç olayı şöyle anlatıyor: “Peru’ya gidecektim

ama pasaportum yoktu. Yakın bir arkadaşım ‘Pasaporta gerek yok.

Pasaport bir bilgi beyanı, kendin yaparsın.’ dedi. Ben de kim olduğumu

ne yaptığımı anlatan bir kâğıtla konsolosluğa başvurdum ve vizeyi

aldım. Hâlbuki kapıdan kovulacağımı düşünüyordum. Kendi pasaportumu

kendim yaptım.”

Pasaport konusunda sürekli sıkıntı yaşayan Osmanoğlu’nun hatıraları

bununla da sınırlı değil. Pasaportla ilgili bir başka hatırasını da

şöyle aktarıyor: “Pariste’ydim. Osmanlı pasaportum vardı fakat kaybolup

gitmişti. Osmanlı da yıkılmıştı. Yurtdışına çıkacaktım; Fransa

pasaportumun süresi de bitmişti. Kanada’ya babamın yanına gitmem

gerekiyordu. Şanzelize’de sürekli gittiğim bir kafeteryada Arnavutluk

sefiri sıkıntılı olduğumu görerek sebebini sordu. Derdimi anlattım.

Sefir, ‘Dert etme, yarın gel kralı ararız, bir çaresine bakarız.’ dedi.

Ertesi gün gerçekten işim halledildi; fakat hemen ardından, pasaportum

hazırlanırken, kral tekrardan sefiri aradı. Korktum! İşim olmayacak

diye düşündüm. Fakat kral ‘İşini halledin ve kesinlikle para almayın.’

demek için tekrar aramıştı. Arnavut kralının kız kardeşi amcamla

evliydi. Fakat hiçbir zaman birbirimizi tanımadık.”

Osmanoğlu ailesi için 1974 yılında af çıkmış. Bu konuyu da şöyle

anlatıyor Osmanoğlu: “1974 yılında bir af çıkmıştı. O sıralar

Venezüella’daydım. Bir maden ocağımız vardı. Sefir bana haber yolladı;

‘Vatandaş olmak istiyorsanız bize başvurun. İster pasaport verelim,

isterseniz vize. Amerikan pasaportunuz varsa vize verelim, gidersiniz.’

dedi… Amerika pasaportum yoktu. Davetine teşekkür ederek, ‘Biz,

hiçbir zaman bir kabahat işlemediğimiz için affa ihtiyacımız yok.’

dedim. Öyle kaldı.”

Yalımıza 1 dolar fiyat verdik

Türkiye’nin çok hoşuna gittiğini anlatan Ertuğrul Osman Osmanoğlu,

Dolmabahçe Sarayı’nı unutamıyor. Sarayda sadece bir odayı hatırlayan

Osmanoğlu, II. Abdülhamit’le yüz yüze gelen hayattaki belki de tek

insan. Geçtiğimiz yıl, daha önceden babasına ait olan yalıya ziyaretçi

olarak davet edilmişler: “Boğaz’daki eskiden bizim olan yalıya yeni

sahipleri tarafından davet edildik. Yeni sahipleri yalının satılık

olduğunu belirtip, ‘Keşke siz alsanız!’ dediler. 100 milyon fiyat

biçmişler. Zeynep Hanım da şaka yollu kendi teklifini ifade etti: “1

dolar verelim”. Osmanoğlu, yalının I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler

tarafından çok tahrifata uğratıldığını da sözlerine ekliyor.

Kısa bir süre önce hatıralarını yazdığını ifade eden Osmanoğlu, ortaya

çıkan üründen pek memnun kalmamış: “Sürekli anekdotlar üzerine

kuruluydu.” Osmanoğlu ailesinin reisi, anılarını İngilizce yazmış.

Osmanoğlu, “Bahsini etmek istemediğim şeylerden yine bahsetmedim. Bende

kalanlar yine bendeydi.” diyor. Eşi Zeynep Tarzi’nin bu konudaki yorumu

ise şöyle: “Osman Efendi, bildiklerini söylemez, söylemeyecektir de.

Bence bazı tarihî şeyleri anlatması gerekiyor. Onun bildiklerini çok

kimse bilmiyor. Bildikleri tarihin bir parçası.”

Osmanlı’nın çekildiği her yerde düzenin bozulduğunu anlatan Ertuğrul

Osman Osmanoğlu, gençlerin tarihlerini öğrenmesi gerektiğini

belirtiyor. Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın davetlisi olarak geçtiğimiz

yıllarda Topkapı Sarayı’nı gezerken kendileriyle mülakat yapan bir

gazetecinin; ‘Çocukluğunuz ve gençliğiniz Topkapı Sarayı’nda geçti.

Nasıldı?’ şeklinde bir sorusuna muhatap olduğunu hatırlatarak,

gençlerin tarihten kopmaması gerektiğini söylüyor. Felsefe okuyan fakat

madencilik yapan Osmanoğlu’nun, politika da hiç ilgisini çekmiyor.

Türkiye’nin her geçen gün iyiye gittiğini anlatan Osmanoğlu, “Biz

Türkiye’den hiçbir zaman kovulmadık.” diyor. Zaman zaman İstanbul’da

kalmak istediğini belirten Osmanoğlu, “Çok vaktim kalmadı. Bazen

zamanımın tamamını İstanbul’da geçireyim diyorum ama burada da çok

dostum var.” diye konuşuyor.

Günlerini daha çok evde geçirdiğini belirten Ertuğrul Osman Osmanoğlu

kısa bir süre önce düştüğü için artık eskisi kadar sokağa çıkmadığını

ifade ediyor. Kaza geçirdiği gün hastanede elli yıllık dostu Ahmet

Ertegün’le karşılaşmış. Osmanoğlu bu anı şöyle anlatıyor: “Küçük bir

kaza geçirdim ve hastaneye gittim. Sedyede yatarken, yanımdan

birdenbire elli yıllık dostum Ahmet Ertegün geçti. Selamlaştık, meğerse

o da aynı akşam düşmüş ve hastaneye kaldırılmış. Bu karşılaşmanın

ardından komaya girdi ve sonra vefat etti. Elli yıllık dostumdu.”

Star Wars’un yönetmeninden Ertuğrul Osman belgeseli

Sürekli röportaj teklifleri alan Ertuğrul Osman Osmanoğlu’na, sinema

klasiği Star Wars’un yönetmeni George Lucas da müracaat ediyor. George

Lucas, Osmanoğlu’nu hayatını anlatan bir belgesel yapmak isteğini

iletiyor. Tarzi, Türkiye’de oldukları için görüşmeyi yapamadıklarını;

fakat önümüzdeki dönem için bu konuda konuşacaklarını söylüyor.

Osmanoğlu ailesini gazeteciler de sık sık arıyorlar. New York Times

muhabiri iki yıl boyunca röportaj yapma talebinde bulunuyor. Sonunda

kabul ederek röportajı gerçekleştiriyorlar. Zeynep Tarzi, röportajın

yayınlanmasının ardından telefon ve mektup trafiğinin durmadığını

anlatıyor. Aileye Avustralya’da yayınlanan gazetelerden bile röportaj

talebi geliyor. Zeynep Tarzi, “Olanlara inanamadık. Meğer herkes New

York Times’ı okumuş.” diyor.

Dünyanın her yerinden her ay yüzlerce mektup aldığını belirten Zeynep

Tarzi, en çok istenen şeyin ise fotoğraf olduğunu belirtiyor. Eşinin

gelen mektup ve elektronik postalara tek tek cevap yazdığını sözlerine

ekliyor. Ertuğrul Osmanoğlu ise İsveç, Norveç gibi ülkelerden bile

gelen mektuplara şaşırdığını anlatıyor.

Zeynep Tarzi, Ertuğrul Osman Osmanoğlu’nun moderniteye hayli açık

olmasına rağmen bir türlü internet ile haşır neşir olmadığını, Türkiye

ile alakalı haberleri New York Times’tan sıkı bir şekilde takip

ettiğini anlatıyor.

Osmanlı ailesinin son reisi

18 Ağustos 1912’de İstanbul’da doğan Ertuğrul Osman Osmanoğlu, 1994’ten

bu yana Osmanoğulları ailesinin en kıdemlı üyesi ve reisi. Yıldız

Sarayı’nda doğmuş ve II. Abdülhamit’in torunu ve Şehzade Mehmet

Burhanettin’in oğludur. 1924’te Viyana’da tahsilini sürdürürken,

hilafetin kaldırılmasının ardından Osmanlı hanedanının bütün fertleri

Türkiye’den sürgün edilmişti. Ertuğrul Osman’ın yaşamı, Osmanlı

hanedanı ile benzer bir akıbeti paylaşan Afgan Kraliyet ailesinden

Prens Abdulfettah Tarzi’nin kızı Zeynep Tarzi ile 1991 yılında kesişir

ve Zeynep Tarzi ile 1991 yılından bu yana evlidir. Çift Manhattan’da

yaşıyor.

[İZLENİM]

İstanbul’a olan özlemi bitmeyecek

Ertuğrul Osman Osmanoğlu ve eşi Zeynep Hanım, Manhattan adasında

bulunan mütevazı evlerinde yaşıyor. Dik merdivenlerden çıkılan ikinci

katta kapıyı güler yüzlü, kibar tavrı ile Zeynep Hanım açtı. Çok şık

bir ceket giyip kravat takan Osmanoğlu, İstanbul ziyareti sırasında

gazetemizi gezdiğini ve etkilendiğini ifade etti. Türkçeyi kullanmadaki

titizliği ile dikkat çeken Osmanoğlu, yaptığı esprilerle sohbeti

renklendirdi. Eskisi kadar sokağa çıkamamaktan şikâyetçi olan

Osmanoğulları ailesinin reisi, New York’a geldiği yıllarda halen

yaşadığı apartmanın merdivenlerini üçer beşer atlayarak çıktığını

söyledi. Eşinin, teknolojiye meraklı olmasına rağmen interneti

öğrenmemek konusunda tavrı olduğunu ifade edince, Ertuğrul Osman

Efendi, “Zeynep Hanım’ın interneti kullandığını görünce masanın

uzağından geçiyorum. Benim teknolojim çoktan eskidi.” diye karşılık

verdi.

İstanbul’u çok sevdiğini her fırsatta ifade eden Ertuğrul Osman

Osmanoğlu’nun memleket özlemi her halinden belliydi. Anlattığı olayları

tarihleriyle birlikte günü gününe anlatması ise dikkate değerdi.

Yaklaşık iki saat süren sohbette çay ve kurabiye ikram eden Zeynep

Hanım yer yer sohbetimize katıldı. Görüşmenin ardından bizi kapıya

kadar uğurlayan Ertuğrul Osman Osmanoğlu ve eşi, ‘Sadece haber için

değil, sohbet etmek için de bekleriz.’ temennisinde bulundu.